"پال ری" دوست و همصحبت سالیان متمالی "فردریک نیچه"، به دختری روس علاقمند می شود. برای اینکه موفق به زندگی با او شود درخواستش مبنی بر رابطه ساده برادرگونه را می پذیرد و سالیانی را با او همخانه می شود. آن زن روس روزی بدون هیچ دلیلی از منزل "پال" می رود و رسماً زندگی با عشق مخفی اش در پیش میگیرد. پال در عوض این کم لطفی برایش یک جمله می فرستد: "به لذت بردن ادامه بده! اما مرا برای همیشه فراموش کن". پس شهرش را ترک میگوید و به کوهستان پناهنده می شود تا اینکه روزی بر اثر لغزش در کوهنوردی به رودخانه ای سقوط میکند و غرق می شود.

غروب، داستان زندگیش می خواندم که سیر غرق شدنش را از کوه به رودخانه روبرویم بازدیدم. این شریان که مایه حیات است و صدای دلنشینش مشوق افکار و شادکامی روان، خود عامل زدودن حیات باارزشی می گردد.

زنان هرچه عامی تر، وفادارترند. اما اگر زندگیت را وقف هدفی والا و باارزش کرده ای، تو را با زنان عامی همراهی نیست و از این رو که قادر به درک تو نیستند راهت نمی پسندند. از طرفی خویشتن را فنا خواهی کرد اگر معشوقه ای از میان زنان خاص برچینی، که بویی از وفا نبرده اند یا حداقل مانند تو راهی بجز عشق و علاقه مستقیم به اطرافیان برگزیده اند. اگر آنگونه موجود شده ای که تو را در قالب عوام جایی نیست و گریزی از زندگانی خواص برایت میسر نمی باشد، پس با خویشتن خود راحت باش! بساز و بسوز که زندگانی جز این چند روز حیات عدم است...

از این مباحث که بگذریم! استدلال علت و معلولی فلسفه دهولباخ را از اثرش "حس نیک" (1772) به پارسی برگردانده ام که امید است کار دانشجویان فلسفه در ایران را گشایشی هر چند اندک باشد.
سهیل اسدی - روز سپید